Każdy z nas mógłby wymienić przynajmniej kilka przesądów związanych z jedzeniem. Znamy je, ale czy warto w nie wierzyć? Z pewnością są to bardzo ciekawe przykłady dawnych wierzeń, pochodzące z czasów, kiedy ludzie objaśniali sobie świat jeszcze za pomocą wiary w magię. Dzisiaj chcielibyśmy przybliżyć Wam kilka najpopularniejszych w Polsce i na świecie przesądów oraz zwyczajów związanych z kulinariami. Warto o nich pamiętać, stanowią bowiem część dziedzictwa kulturowego – naszego i krajów, na terenie których przesąd lub obyczaj przetrwał do współczesności.
Istnieje bardzo wiele przesądów związanych z solą, ponieważ dawniej ta powszechna dziś przyprawa była niezwykle drogocenna. Stanowiła nawet środek płatniczy. Do dziś wiele osób wierzy, że rozsypanie soli wróży kłótnię. Aby jej uniknąć, należy trzy razy sypnąć solą przez lewe ramię. To jednak nie wszystkie zwyczaje związane z solą. Dawniej, jeśli uznano, że na jakieś gospodarstwo czy zagrodę rzucono urok, rozsypywano w tym miejscu sól, wierzono bowiem, że chroni ona przed złem i zepsuciem. Przesąd ten najprawdopodobniej ma swoje źródło w konserwujących właściwościach soli. Istnieje też zwyczaj, by posypać solą okna i próg nowego domu, co ma chronić domowników przed złymi duchami. W krajach anglosaskich nie można z kolei posolić nikomu jego potrawy w talerzu, gdyż można się wówczas spodziewać tzw. niedźwiedziej przysługi ze strony tej osoby. Natomiast w krajach arabskich ustawienie przed gościem miseczki soli oznacza czyste zamiary – i zwyczaj ten praktykowany jest do dziś!
Również czosnek chroni przed złymi duchami. Dawniej warkocze czosnku wieszano nad oknami, nad drzwiami i w pobliżu kominka – tak, by żadne demony i wampiry nie miały wstępu do domostwa. Czosnek należało również nosić przy sobie, co miało chronić przed urokami i „złym okiem”. Najprawdopodobniej przesądy związane z czosnkiem mają źródło w jego prozdrowotnych właściwościach – nie od dziś wiadomo, że działa przeciwbakteryjnie i pomaga podczas przeziębienia.
Wiele przesądów i zwyczajów dotyczy także wypieków. Przed pieczeniem chleba oraz przed jego pokrojeniem należy uczynić nad nim znak krzyża – w pierwszym wypadku, by ciasto dobrze wyrosło, a w drugim, by chleba nie zabrakło. Nigdy nie wolno kroić chleba z dwóch stron jednocześnie, ponieważ mogą przez niego przelatywać złe duchy, które krążą później po domostwie. Dawniej wierzono również, że bardzo źle wróży znalezienie pęcherzyka powietrza w chlebie – uważano, że przypomina on trumnę i wróży śmierć. Młode kobiety nie powinny natomiast sięgać po ostatnią kromkę chleba czy ostatni kawałek ciasta, gdyż przez to mogą nigdy nie znaleźć męża. We Włoszech popularny jest przesąd mówiący o tym, że kobieta, która grubo kroi pieczywo, będzie dobrą macochą. Kiedy gospodynie domowe w Grecji pieką ciasto, zamykają okna i drzwi w obawie przed tym, że ktoś mógłby zauroczyć wypiek.
Sporo przesądów dotyczy także parzenia i picia herbaty. Kiedyś liście herbaty rozsypywano na progu, by do domostwa nie weszły złe duchy. Jeśli nieopatrznie rozlejemy odrobinę naparu podczas jego przygotowywania – to dobra wróżba. Jeśli natomiast na dnie filiżanki zauważymy nieroztopiony cukier, oznacza to, że komuś wpadliśmy w oko. Nie wolno jednak dodawać do herbaty mleka przed cukrem – dla młodych kobiet oznacza to utratę szansy na znalezienie męża.
W Anglii panował przesąd mówiący o tym, że po zjedzeniu jajka na twardo trzeba koniecznie zgnieść skorupkę lub przynajmniej przekuć ją na spodzie. W przeciwnym razie morska wiedźma użyje skorupki jako łódki, którą wypłynie w morze, by wywoływać straszliwe sztormy i burze. Rolnicy w całej Europie zakopują na swoich polach jajko lub rozrzucają na nich skorupki jajka, by zapewnić sobie urodzaj. Natomiast Żydzi wierzą, że zjedzenie jajka z dwoma żółtkami zapewni wielodzietność.
Wymienione powyżej przesądy i zwyczaje związane z kulinariami to tylko nieliczne przykłady wierzeń, które przetrwały do naszych czasów – być może większość osób nie do końca w nie wierzy, ale pamiętamy o nich i przekazujemy następnym pokoleniom. Z pewnością stanowią one bardzo ciekawe przejawy dawnych obyczajów i sposobów postrzegania świata. Dziś traktujemy je nieco żartobliwie i z przymrużeniem oka.